Võ cổ truyền
Bình Định ra đời, tồn tại và phát triển song hành cùng lịch sử đấu
tranh giữ nước của dân tộc. Trải qua nhiều thế hệ lưu giữ, bồi đắp, nâng
tầm, Võ cổ truyền Bình Định phát triển, lan tỏa rộng khắp, là kết tinh các giá
trị tinh hoa dân tộc và là nét văn hóa đặc trưng của vùng đất Bình Định,
đã ăn sâu vào đời sống tinh thần của người dân.
Võ cổ truyền Bình Định xuất
hiện từ rất sớm. Năm 1471, vua Lê Thánh Tông cho lập phủ Hoài Nhơn gồm
3 huyện Bồng Sơn, Phù Ly và Tuy Viễn, từ đó, người Việt bắt đầu tiến vào sinh
sống trên vùng đất Bình Định ngày nay. Vua Lê Thánh Tông
đã cử các võ tướng, võ quan tài giỏi về võ nghệ của triều đình vào trấn giữ,
nhà Lê muốn bình định vùng đất này lâu dài để nhân dân có cuộc sống yên ổn,
phát triển mọi mặt. Các võ tướng, võ quan của triều đình đã ở lại đây sinh sống
và truyền lại võ nghệ cho con cháu, cho dân làng và người bản địa, từ đó vùng
đất Bình Định trở thành nơi có nhiều người tinh thông võ thuật.
Đến thời Tây Sơn ở thế kỷ XVIII, Võ cổ truyền Bình Định chuyển
sang một giai đoạn mới, giai đoạn biến đổi về chất, nhằm đáp ứng nhu cầu chiến
đấu của cuộc khởi nghĩa với phạm vi và quy mô trước đây chưa có. Cuộc khởi
nghĩa Tây Sơn là môi trường, là điều kiện thúc đẩy và hình thành diện mạo mới
của Võ cổ truyền Bình Định. Võ cổ truyền Bình Định thời Tây Sơn là sự kết tinh
và hòa quyện cao độ giữa các dòng võ, môn võ, phái võ khác nhau và quy tụ nhiều
anh hùng hào kiệt, nhiều võ quan, võ sư nổi tiếng, tạo nên sức mạnh tổng hợp, đã hun đúc
nên dòng võ đậm nét tinh hoa của dân tộc, bổ sung vào kho tàng di sản võ học
chân truyền của dân tộc. Từ thời Tây Sơn, di sản Võ cổ
truyền Bình Định luôn được gìn giữ, bồi đắp và phát huy.
Võ cổ truyền
Bình Định được biểu diễn trong Lễ kỷ niệm 233 năm Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống
Đa tại Bảo tàng Quang Trung - Tây Sơn
Ngày nay, để giữ gìn và phát huy nét văn hóa quý báu của dân
tộc, công
tác bảo tồn và phát huy giá trị Võ cổ truyền Bình Định luôn được tỉnh đặc biệt
quan tâm. Tỉnh đã xây dựng và triển khai thực hiện nhiều đề
tài, đề án bảo tồn và phát huy giá trị Võ cổ truyền Bình Định. Trong
đó, việc đưa vào hoạt động Trung tâm Võ thuật cổ truyền Bình Định năm 2013 là
một trong những bước đi hết sức quan trọng, nhằm tập trung nguồn lực, trí tuệ
của đội ngũ cán bộ, võ sư, huấn luyện viên… xây dựng Võ cổ truyền Bình Định
phát triển toàn diện. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ võ sư,
huấn luyện viên để truyền dạy cho thế hệ kế cận được chú trọng. Đến
nay, toàn tỉnh có 02 đại võ sư quốc tế, 26 đại võ sư quốc gia, 12 võ sư cao
cấp, 73 võ sư, 57 chuẩn võ sư, 415 huấn luyện viên, đây là lực lượng quan trọng để giữ gìn và
phát huy Võ cổ truyền Bình Định. Tỉnh
đã thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích các võ đường, câu lạc bộ
phát triển để thúc đẩy mạnh mẽ phong trào tập luyện Võ cổ truyền Bình
Định trong
các tầng lớp nhân dân.
Đến nay, toàn tỉnh có 177 võ đường, câu
lạc bộ Võ cổ truyền Bình Định, với hơn 12.000 võ sinh tham gia tập luyện thường
xuyên; trên
địa bàn tỉnh có hàng chục làng võ nổi tiếng gắn với địa danh đã tồn tại trong
lịch sử nhiều thế kỷ như: Làng
võ An Vinh, Thuận Truyền, Phủ Thiện (huyện Tây Sơn); làng võ An Thái, Phương
Danh (thị xã An Nhơn); làng võ An Hòa, Kỳ Sơn, Đại Lễ (huyện Tuy Phước)… Việc
đưa Võ cổ truyền Bình Định vào trường học trên địa bàn tỉnh cũng được thực hiện
từ năm 2016 và được đưa vào nội dung thi đấu tại Hội khỏe Phù Đổng các cấp, nhờ
đó đã thúc đẩy mạnh mẽ phong trào tập luyện trong học sinh. Hàng năm, các
cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh đã tổ chức nhiều giải đấu, nhiều
chương trình biểu diễn võ cổ truyền, thu hút đông đảo các võ đường, câu lạc bộ
tham gia. Đặc biệt, Võ cổ truyền Bình Định đã trở
thành hoạt động không thể thiếu, mang đậm nét truyền thống văn hóa và góp phần
làm trang trọng các ngày lễ, Tết, các sự kiện trọng đại của tỉnh.
Cùng với đó, công tác quảng bá Võ cổ truyền Bình Định được đẩy
mạnh thông qua các chương trình, giải đấu trong nước và quốc tế. Từ năm 2016
đến nay, Chương trình “Đêm Võ đài Bình Định” được tổ chức vào các dịp lễ, mùa
du lịch tại thành phố Quy Nhơn đã trở thành giải đấu uy tín, là nơi giao lưu,
cọ xát của các võ đường trong và ngoài tỉnh. Giải Võ cổ truyền các võ đường
Bình Định tranh cúp Hoàng đế Quang Trung được tổ chức hằng năm thu hút đông đảo
các câu lạc bộ, võ đường tham gia thi đấu, giới thiệu những nét đặc trưng của
môn phái đến với công chúng. Đặc biệt, Liên hoan quốc tế Võ cổ truyền Việt Nam
được tổ chức định kỳ 2 năm một lần tại Bình Định là nơi giao lưu võ cổ truyền
giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới với Võ cổ truyền Bình Định, qua
đó đã góp phần quảng bá rộng rãi Võ cổ truyền Bình Định đến với bạn bè khu vực
và quốc tế. Tại
các giải đấu khu vực và quốc tế, Võ cổ truyền Bình Định đã đạt được nhiều thành
tích ấn tượng. Đến nay, đã có nhiều võ đường Võ cổ truyền Bình
Định được thành lập, thực hành và truyền dạy ở nhiều nước trên thế giới…
Biểu diễn Võ cổ
truyền Bình Định tại Liên hoan quốc tế Võ cổ truyền Việt
Nhằm tôn vinh những giá
trị về khoa học, lịch sử và văn hóa của Võ cổ truyền Bình
Định, năm 2012, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã công nhận Võ cổ truyền Bình
Định là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Và mới đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam
đã đồng ý để Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các bộ,
ngành, địa phương liên quan triển khai lập hồ sơ Võ cổ truyền Bình Định, trình Thủ tướng Chính
phủ cho phép đệ trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Đây
là tín hiệu hết sức đáng mừng cho Võ cổ truyền Bình Định, đó không chỉ là niềm
tự hào, tạo đà đưa di sản quốc gia lên tầm quốc tế, mà còn nâng cao ý thức trách
nhiệm của cộng đồng trong việc giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa của dân tộc.
